Osiągnięcia nauki a dary natury – biotechnologia w europejskich sadach.

Biotechnologia jest dziedziną nauki, która łączy w sobie wiedzę z biologii, chemii oraz inżynierii genetycznej. Wykorzystuje ona technologie, które umożliwiają modyfikowanie właściwości organizmów, co przyczynia się do poprawy ich jakości. W sadach biotechnologię wykorzystuje się przede wszystkim do hodowli drzew owocowych, które pozwalają na uzyskiwanie odmian bardziej wytrzymałych na choroby i szkodniki, jak również o wyższej jakości owoców. W ostatnich latach biotechnologia przyczyniła się do licznych osiągnięć w sadownictwie, również europejskim, np. biologicznej ochrony roślin.

Hodowla odmian tolerancyjnych

Dzięki zastosowaniu biotechnologii możliwe jest wyhodowanie odmian drzew, które są bardziej odporne na szkodniki i choroby, co umożliwia zmniejszenie stosowania pestycydów i innych substancji szkodliwych dla środowiska. Hodowla odpornościowa roślin to jeden z elementów integrowanej ochrony roślin. Integrowana ochrona roślin jest jednym z priorytetów w polityce Unii Europejskiej. Stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin jest obowiązkiem wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin w UE. Polega na ochronie roślin oraz środowiska. Jest rozwiązaniem w przypadku, gdy ochrona chemiczna jest nieskuteczna. Biotechnologia pozwala także na stworzenie odmian drzew, które są bardziej odporne na niskie temperatury, przymrozki i susze, co zwiększa wydajność sadów i zmniejsza ryzyko strat. Dzięki biotechnologii hodowcy drzew owocowych mogą uzyskać wydajniejsze uprawy, a tym samym zwiększyć dochody oraz zredukować negatywny wpływ produkcji owoców na środowisko naturalne. Oprócz hodowli roślin biotechnologia w sadownictwie wykorzystywana jest m.in. w procesie produkcji środków ochrony roślin i nawozów, jak również w tworzeniu nowych technologii umożliwiających efektywniejsze wykorzystanie zasobów wody oraz optymalizację procesu uprawy.

Algi morskie w sadach

W regionach nadmorskich od kilkuset lat rolnicy wykorzystywali algi morskie do nawożenia pól, uzyskując wyższe plony o lepszej jakości. Zaczęto prowadzić badania, które przyczyniły się do powstania innowacyjnych produktów zawierających ekstrakty z alg. W nowoczesnych laboratoriach zajmujących się morską biotechnologią zaczęto produkcję nawozów zawierających filtraty z alg. Preparaty nowej generacji wzbogacone o komponenty zawierające filtraty z alg wykazują zdecydowanie wyższą skuteczność w porównaniu z tradycyjnymi nawozami. Uprawy stymulowane nowej generacji preparatami dają plony wyższe nawet o kilkanaście procent, a jakość handlowa w porównaniu z płodami zbieranymi z plantacji uprawianych tradycyjnymi metodami agrotechnicznymi jest znacząco wyższa.

Biologiczne metod ochrony roślin

Biologiczne metody ochrony roślin są jedną z wielu dziedzin, o których postępie dawniej decydował rozwój biotechnologii tradycyjnej, a obecnie decyduje rozwój biologii molekularnej i inżynierii genetycznej. Postęp w tych dziedzinach jest ogromny, dzięki czemu niedawne przewidywania w ochronie roślin stały się rzeczywistością. Integrowanie metod w dużej mierze opiera się na chemicznym zwalczaniu, a to stwarza ogromne zapotrzebowanie na badania i wdrożenia z zakresu biologicznych metod ochrony roślin. Tym oczekiwaniom metoda biologiczna będzie mogła sprostać, gdy oprócz rozwijania klasycznych metod introdukcji, w szerokim zakresie będzie korzystać z metod biologii molekularnej i inżynierii genetycznej, które otwierają nowe perspektywy. Zależności ochrony roślin i biologicznych metod od biotechnologii są wielowątkowe i bardzo rozległe. Wiele integrowanych programów ochrony roślin w sadach opiera się na chronieniu miejscowych wrogów naturalnych lub stosowaniu selektywnych pestycydów. Rozwiązaniem problemu może być wykorzystanie populacji drapieżnych i pasożytniczych stawonogów odpornych na chemiczne pestycydy. Zainteresowanie tym zagadnieniem jest bardzo duże. Metody selekcji naturalnej są jednak pracochłonne i długotrwałe.

Allelopatia jako alternatywna metoda zwalczania chwastów

Wzajemne oddziaływanie pomiędzy roślinami jest znane i obserwowane od wieków. Określa ono interakcje występujące w układach: rośliny–rośliny, rośliny–mikroorganizmy oraz mikroorganizmy–mikroorganizmy. Są to oddziaływania biochemiczne o charakterze zarówno szkodliwym, jak i korzystnym. Związki allelopatyczne są to produkty metabolizmu wtórnego rośliny–donora, które po dostaniu się do środowiska oddziałują na znajdujące się w sąsiedztwie rośliny–akceptory. Nagromadzone w glebie związki allelopatyczne pochodzą zarówno od roślin uprawnych, roślin dziko rosnących, chwastów, jak też mogą być metabolitami mikroorganizmów glebowych. Wzmożone użycie syntetycznych herbicydów w rolnictwie spowodowało wzrost liczby roślin odpornych na stosowane środki ochrony. Nabycie przez chwasty odporności na herbicydy stwarza konieczność szukania innych – ekologicznych sposobów ograniczania i zwalczania zachwaszczenia. Od lat w rolnictwie zachowawczym stosowane są „konwencjonalne” metody zwalczania chwastów oparte na allelopatii. Polegają one na: zastosowaniu roślin allelopatycznych jako źródła naturalnych środków ochrony roślin: w postaci wyciągów, ekstraktów. Wraz z rozwojem biotechnologii otwiera się jednocześnie nowa szansa dla podniesienia efektywności i skuteczności allelopatii stosowanej jako alternatywna metoda ochrony roślin.

Biotechnologia jest niezwykle ważna dla ochrony środowiska. Dzięki niej możliwe jest wyhodowanie coraz to nowych i bardziej efektywnych odmian drzew owocowych, które dostarczają większej liczby wysokiej jakości owoców. Wraz z postępami nauki i technologii biotechnologia staje się coraz bardziej dostępna dla hodowców drzew owocowych, stanowiąc jednocześnie jedną z najbardziej obiecujących dziedzin rozwoju rolnictwa w Europie i na świecie. Warto jednak pamiętać o tym, że biotechnologia, tak jak każda dziedzina nauki, ma swoje ograniczenia i wymaga odpowiedzialnego stosowania oraz monitorowania. Konieczne jest również podejmowanie działań w celu ochrony bioróżnorodności oraz utrzymania naturalnego ekosystemu w sadach i na terenach uprawnych.