Początki produkcji owoców w regionie grójecko–wareckim, określanym jako Największy Sad Europy, sięgają połowy XVI w. Obecnie to nie tylko tereny słynące z produkcji wyśmienitych jabłek. To także coraz mocniej wyróżniający się punkt na turystycznej mapie Polski. Na podróżnych czekają przepiękne krajobrazy, krystalicznie świeże i rześkie powietrze oraz wiele niespodzianek. Jakich?

Polska to niezwykle zróżnicowany kraj, w którym wielkie i nowoczesne miasta, tętniące życiem przez całą dobę, kontrastują z kojącą ciszą terenów wiejskich, kipiących zielenią i przepełnionych spokojem. Chcąc zaznać tego niepowtarzalnego klimatu, podróż po Polsce warto rozpocząć od Mazowsza. To tam znajduje się dynamicznie rozwijająca się Warszawa – największe miasto i jednocześnie stolica tego europejskiego kraju, pełna wielkomiejskich restauracji, klubów muzycznych czy muzeów. Przemierzając gwarne ulice tej metropolii, trudno wręcz uwierzyć, że miasto otaczają tereny, gdzie dominuje dzika przyroda i przepiękne krajobrazy naturalne. Jeszcze trudniej uwierzyć, że niespełna 40 km na południe od Warszawy leży Największy Sad Europy!

Jabłko – nieodłączna część kultury regionu

Największy Sad Europy to teren słynący ze znakomitych jabłek. O jego strategicznym znaczeniu dla polskiej produkcji tych owoców świadczą chociażby funkcjonujące tam: Związek Sadowników Rzeczpospolitej Polskiej (który zrzesza tysiące sadowników) czy Stowarzyszenie Jabłka Grójeckie (skupiające największe okoliczne grupy producentów owoców). Warto mieć jednak świadomość, że sadownictwo tego regionu to też nieodłączna część burzliwej historii całego kraju, tradycja kultywowana od blisko 500 lat!

Aby przybliżyć to bogate dziedzictwo każdemu zainteresowanemu, w 2017 r. z inicjatywy grupy lokalnych społeczników pod przewodnictwem Stowarzyszenia W.A.R.K.A. powołano Szlak Jabłkowy, początkowo obejmujący obiekty zlokalizowane na terenie gminy Warka, a od 2020 r. – również powiatu grójeckiego.

Szlak jabłkowy – pełen niespodzianek!

Szlak Jabłkowy to jedna z najpiękniejszych tras turystycznych w Polsce. Podczas siedemdziesięciokilometrowej podróży warto zatrzymać się przy którymś z licznych punktów widokowych, skąd można podziwiać urokliwe okolice z leniwie meandrującymi rzekami oraz robiącymi niesamowite wrażenie tysiącami hektarów sadów. Jabłko to przecież symbol tego regionu! Mimo że to z nim są związane największe atrakcje trasy, to na zwiedzających czekają także niespodzianki innego typu.

Poza pięknymi krajobrazami turyści mogą cieszyć się niepowtarzalnym klimatem małych miasteczek, takich jak: Czersk, Warka, Jasieniec, Grójec, Belsk Duży, Nowe Miasto nad Pilicą czy Błędów. Każde z nich ma swoją unikalną historię.

Zanim zakwitły pierwsze jabłonie, kwitło tu piwowarstwo

Chociaż tradycje sadownicze tego regionu sięgają blisko 500 lat, to historia wielu okolicznych miejscowości jest znacznie dłuższa. W 2021 r. 700-lecie istnienia świętowała Warka. Zanim posadzono tam pierwsze drzewa owocowe, od 200 lat miasto słynęło już z produkcji wysokiej jakości piwa. Upowszechnienie sadownictwa na Ziemi Wareckiej nie przeszkodziło jednak w rozwoju tamtejszego browarnictwa. Do dziś mówi się, że „Warka jabłkiem stoi, a piwem płynie”. Co więcej, właściciel BroWarki – jednej z rzemieślniczych wytwórni piwa z tego rejonu, poszedł o krok dalej. Do produkcji piwa marki Drzewo Życia wykorzystuje bowiem jabłka pochodzące z okolicznych sadów.

Tylko o 100 lat młodszy jest słynny Grójec. 600-lecie istnienia obchodził w 2019 r. W tym roku miasto to zostało ogłoszone stolicą kultury Mazowsza. Na przybywających tam w okresie letnio-jesiennym będzie więc czekać wiele atrakcji i wydarzeń artystycznych.

Przejeżdżając przez Belsk Duży, warto z kolei zajrzeć do przepięknie prowadzonego kompleksu pałacowo-parkowego w Małej Wsi z XVIII w. Po zwiedzaniu ogrodów można tam usiąść na posiłek, a nawet zatrzymać się na noc. Baza noclegowa jest z resztą szersza. Sielski klimat oferuje np. hotel Sielanka nad Pilicą. Niezapomnianych wrażeń dostarczy także nocleg w jednym z licznych gospodarstw sadowniczych oferujących usługi agroturystyczne. Żądni wrażeń mogą też skorzystać z usług Kempingu nad Pilicą, którego właściciele zapewniają, że dopiero tam można poczuć „orzeźwiający pozamiastowy mikroklimat przesycony świeżym powietrzem” (szlakjablkowy.eu). Na gości czeka wiele atrakcji jak, np. tyrolka czy trampolina. Można też pograć w paintballa, zorganizować spływ kajakowy Pilicą oraz ognisko.

Konie mechaniczne, konie pociągowe i stado alpak

A może by tak wsiąść na traktor? Na Szlaku Jabłkowym to żaden problem! Wystarczy zatrzymać się w Jasieńcu, gdzie gospodarze z Sekretnego Sadu zachęcają do skorzystania z takiej atrakcji. Można też odbyć przejażdżkę wozem konnym. Najmłodsi z kolei spędzą wspaniałe chwile, oddając się grom i zabawom na świeżym powietrzu – wśród drzew i zwierząt.

Do europejskich sadów jabłoniowych zagląda też wiele dzikich zwierząt. Spośród ssaków najczęściej spotkamy tam sarny, zające, bażanty. Na pewno mało kto mógłby przypuszczać, że na plantacji jabłek można spotkać alpakę. Wystarczy jednak odwiedzić jedno z gospodarstw zlokalizowanych w Zofiówce koło Błędowa, gdzie prowadzona jest hodowla tych krewniaków wielbłądów. Na miejscu te przyjazne dla ludzi zwierzęta można przytulić, pogłaskać, nakarmić i sfotografować.

To oczywiście, tylko niektóre z 22 atrakcji Największego Sadu Europy. Aktualności dotyczące planowanych tam wydarzeń można znaleźć w Internecie.

Kuchenne rewolucje z jabłkiem w roli głównej

Przemierzając Szlak Jabłkowy warto oczywiście zwracać uwagę na przydrożne stragany, gdzie w okresie późnego lata i jesieni można zakupić świeże jabłka prosto z drzewa. W wielu miejscach organizowane są również degustacje lokalnych produktów, w tym różnego rodzaju soków i nalewek jabłkowych.

Na terenie zagłębia grójecko-wareckiego można też przekonać się, że jabłko to nie tylko owoc spożywany na surowo lub dodatek do słodkich deserów. Cały Szlak Jabłkowy układa się bowiem w oryginalną historię kulinarną, gdzie owoc ten występuje w roli głównej, niejednokrotnie będąc składnikiem dań wytrawnych, a nawet ostrych. Najciekawsze przetwory oraz potrawy wyróżniane są certyfikatem kulinarnym „Jabłko na widelcu”, który potwierdza ich wyjątkową jakość oraz związek z regionem. Można ich skosztować w okolicznych hotelach i restauracjach.

Coraz więcej gospodarstw sadowniczych regionu grójecko-wareckiego posiada certyfikat Integrowanej Produkcji i wprowadza ekologiczne metody produkcji. Oznacza to, że owoce pochodzące z Największego Sadu Europy zawierają mniej pozostałości pestycydów niż owoce produkowane metodami konwencjonalnymi lub też nie zawierają ich wcale.

Czy warto sięgać po jabłka dojrzewające w europejskich sadach? Odpowiedź wydaje się oczywista, a już najlepiej wybrać się do Największego Sadu Europy, gdzie można spróbować jabłka prosto z drzewa!